مقالهای مقایسهای دربارهی دو داروی تزریقی ایرانی (یا وارداتی تحت لیسانس ایران) به نامهای اسپارتینا (Spartina) و ملیتاید (Melitide) ارائه میشود. هشدار مهم: این مطلب صرفاً برای اطلاعرسانی است و به هیچ وجه جایگزین مشاوره پزشکی، تجویز یا تأیید دارویی نیست. قبل از استفاده از هر دارویی با پزشک یا داروساز خود مشورت نمایید.
معرفی اجمالی داروها
اسپارتینا
– اسپارتینا محصول شرکت CinnaGen (تهران) است. cinnagen.com+1
– طبق سایت سازنده، این دارو برای بزرگسالانی با دیابت نوع ۲ کاربرد دارد، و نیز برای کاهش وزن و نگهداری وزن در بزرگسالانی که شاخص توده بدنی (BMI) بالاست.
– مکانیسم کلی آن به عنوان یک درمان برای کاهش قند خون، کاهش اشتها و افزایش احساس سیری آمده است.
– همچنین در سند راهنما آمده که برای افراد دارای اختلال خواب ناشی از آپنه انسدادی متوسط تا شدید با چاقی هم ممکن است کاربرد داشته باشد.
ملیتاید
– ملیتاید® نیز توسط همان شرکت CinnaGen تولید شده است، و ماده مؤثره آن «لیراگلوتید» (liraglutide) است.
– طبق سایت سازنده، «Melitide® (liraglutide) multidose pen injection» برای بزرگسالان با دیابت نوع ۲ همراه رژیم غذایی و ورزش، جهت کنترل گلوکز خون به کار میرود.
– همچنین، در مقالهای فاز ۳، اثربخشی و ایمنی آن با داروی مرجع (Victoza®) مقایسه شده است و نتایج نشان دادهاند که غیربدتر (non-inferior) است.
شباهتهای اسپارتینا و ملیتاید
در بررسی کلی میتوان چند وجه مشترک برای این دو دارو شمرد:
- هر دو تحت شرکت CinnaGen تولید شدهاند و در ایران معرفی شدهاند.
- هر دو برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ طراحی شدهاند (حداقل برای کنترل قند خون)؛ اگرچه اسپارتینا علاوه بر آن کاربردهایی در کاهش وزن ذکر شده است.
- هر دو دارو تزریقی هستند (با توجه به بیان «ampoule» یا «multidose pen injection»).
- هر دو دارای مکانیسم مرتبط با کنترل اشتها / قند خون هستند (Spartina با احساس سیری، Melitide با تحریک گیرنده GLP-1)؛ ملیتاید بهویژه از کلاس آگونیستهای گیرنده GLP-1 است.
تفاوتهای اسپارتینا و ملیتاید
ماده مؤثره و روش اثر
ملیتاید : ماده فعال لیراگلوتید (liraglutide) است، که یک آنالوگ انسانی از هورمون GLP-1 است و با تحریک گیرنده GLP-1 اثر میکند (افزایش ترشح انسولین، کاهش تولید گلوکز، کاهش اشتها، کند کردن تخلیه معده).
اسپارتینا : در اطلاعات منتشر شده، ماده فعال دقیق ذکر نشده است (یا لااقل در آن بخش که من دسترسی داشتم، صراحتاً نیامده)؛ اما سازنده ذکر کرده است که استفاده آن برای کاهش وزن و احساس سیری است.
کاربردها
ملیتاید : بهصراحت برای کنترل گلوکز خون در دیابت نوع ۲ همراه رژیم و ورزش مطرح است.
اسپارتینا : علاوه بر کنترل دیابت، برای کاهش وزن و نگهداری وزن و حتی درمان آپنه انسدادی خواب (OSA) در افراد با چاقی ذکر شده است.
شواهد بالینی
برای ملیتاید، مطالعه فاز ۳ نشان داده است که در طی ۲۶ هفته، کاهش HbA1c در گروه ملیتاید حدود -1.76% بوده در مقابل -1.59% در گروه Victoza، که نشاندهنده برابری و ایمنی قابل مقایسه است.
برای اسپارتینا، دادههای مشابه انتشار یافته به صورت عمومی که به همان دقت ملیتاید باشند، کمتر یافت شده است (حداقل در منابعی که من بررسی کردم).
نکات استفاده و هشدارها
برای لیراگلوتید (ملیتاید) هشدارهایی نظیر داشتن سابقه نوع خاصی از سرطان تیروئید (مدولاری تیرویید) یا سندرم MEN 2 وجود دارد.
برای اسپارتینا نیز، چون علاوه بر دیابت، کاهش وزن را هدف دارد، مراقبتهای مرتبط با کاهش وزن (مانند تغذیه مناسب، پیادهروی، بررسی عوارض جانبی) لازم است؛ همچنین اطلاعاتی مبنی بر تأیید کامل در کشورهای اروپایی یا آمریکا به وفور یافت نشده است.
خرید اینترنتی اسپارتینا
مخاطبان مناسب و ملاحظات انتخاب
- اگر هدف اصلی «کنترل دقیق قند خون در دیابت نوع ۲» باشد: ملیتاید گزینه با شواهد فاز ۳ و ماده فعال مشخص است، بنابراین انتخاب مطمئنتری محسوب میشود.
- اگر علاوه بر دیابت، «کاهش وزن» نیز هدف باشد، اسپارتینا ممکن است گزینهای با محور کاهش وزن باشد؛ ولی باید احتیاط شود چون شواهد به اندازه ملیتاید موجود نیست.
- قبل از انتخاب هر کدام: بررسی وضعیت کلی بیمار (سن، وضعیت کلی سلامتی، سایر داروها، سابقه بیماریهای تیروئید، آپنه خواب، چاقی، مشکلات قلبی) ضروری است.
- از آنجا که هر دوی این داروها تزریقی هستند، توانایی تزریق، پیگیری وضعیت بیمار، کنترل عوارض و تعاملات دارویی باید مدنظر قرار گیرد.
- چون ملیتاید یک آگونیست GLP-1 است، همان مراقبتهایی که برای این کلاس دارویی وجود دارد، باید رعایت شود (مثلاً تهوع، استفراغ، پانکراتیت، هیپوگلیسمی در همراهی با انسولین، مشکلات کلیوی یا گوارشی).
- در مورد اسپارتینا اگر برای کاهش وزن تجویز میشود، باید همراه با رژیم غذایی و فعالیت بدنی باشد (همانگونه که در اطلاعات سازنده آمده است) و نباید بهعنوان تنها راه کاهش وزن تلقی شود.
جدول مقایسه Spartina و Melitide
| قلمرو | Spartina | Melitide (لیراگلوتید) |
|---|---|---|
| مادهٔ مؤثر / کلاس | Tirzepatide (ترایزپاتاید؛ آگونیست دوگانه GIP و GLP-1). ذکر شده برای مدیریت چاقی و دیابت (برخی صفحات HCPِ سازنده صریحاً ترایزپاتاید را نام میبرند). | Liraglutide — آنالوگ انسانی GLP-1، آگونیست گیرنده GLP-1. (محصولِ CinnaGen تحت نام تجاری Melitide®). |
| اشکال دارویی / تحویل | تزریقی — اطلاعات محصول و صفحات HCP نشان میدهند برای مدیریت وزن و دیابت بهصورت تزریقی عرضه میشود. | قلمِ چنددوز تزریقی (multidose pen injection) برای زیرجلدی؛ اندیکاسیونها در صفحه سازنده ذکر شده. |
| اندیکاسیونهای اعلامشده (سازنده) | مدیریت دیابت نوع ۲، کاهش وزن و نگهداری وزن در بزرگسالان؛ درمان آپنه انسدادی خواب متوسط تا شدید در افراد چاق (در اطلاعات HCP سازنده ذکر شده). | اندیکاسیون: بهعنوان مکمل رژیم و فعالیت بدنی برای کنترل گلوکز در بزرگسالان با دیابت نوع ۲؛ کاهش ریسک حوادث قلبی-عروقی در بیمارانی با دیابت و بیماری قلبی ثابتشده (مطابق صفحه محصول). |
| مکانیسم اثر (خلاصه) | آگونیستهای ترکیبی (GIP + GLP-1) — موجب افزایش پاسخ انسولین وابسته به گلوکز، کاهش اشتها و کاهش وزن قابل توجه در مطالعات ترایزپاتاید شدهاند (سازنده/صفحات HCP). | آگونیست گیرنده GLP-1 — افزایش ترشح انسولین وابسته به گلوکز، کاهش گلوکاگون، کاهش اشتها، کند شدن تخلیه معده که منجر به کاهش وزن و کنترل گلوکز میشود. |
| شواهد بالینی / مطالعات کلیدی | ترایزپاتاید به عنوان یک مولکول نوین شواهد قوی از کاهش وزن و کنترل گلوکز در مطالعات بینالمللی دارد؛ صفحات HCP سازنده به این شواهد اشاره دارند. (برای دادههای دقیقتر مطالعات بینالمللی به منابع تخصصی ترایزپاتاید مراجعه شود). | Melitide® بهعنوان یک «biosimilar» لیراگلوتید در مطالعه فاز-III غیربدتر (non-inferiority) با Victoza® مقایسه شده و اثربخشی و ایمنیاش گزارش شده است. |
| عوارض شایع | تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، سردرد، سرگیجه؛ (عوارض کلاس داروهای GLP-1/GIP مشابه است اما شدت/فرکانس به دوز و ترکیب دارو بستگی دارد). (اطلاعات سازنده/HCP). | تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، سردرد؛ همچنین در گزارشات بالینی موارد پانکراتیت و اختلالات گوارشی ذکر شدهاند. |
| هشدارها / موارد احتیاط مهم | هشدارهای مرتبط با افت قند (در ترکیب با انسولین/سولفونیلاورهها)، مشکلات گوارشی؛ چون اسپارتینا ترایزپاتاید است، هشدارهای اختصاصیتر (مانند اثرات قلبی-متابولیک/گوارشی) در برگه HCP منعکس است — بررسی کامل توسط پزشک لازم است. | هشدار مهم: خطر تومورهای سل C تیروئید (در حیوان) — بستهبندی و اطلاعات Victoza/DailyMed این هشدار را دارد؛ سابقهٔ سرطان تیروئید مدولاری یا سندرم MEN-2 ممنوعیت مصرف است. احتیاط در پانکراتیت، نارسایی کلیه و زمانی که داروهای کاهنده قند دیگر مصرف میشوند. |
| چه زمانی یکی را انتخاب کنیم؟ (خطمشی کلی) | وقتی هدف قوی کاهش وزن بهعلاوه کنترل قند است و بیمار مناسب بودن ترایزپاتاید را بررسی کرده (و عوارض/هزینه/دسترسپذیری مورد قبول باشد). همچنین برای بیماران با آپنه انسدادی خواب و چاقی، صفحه HCP به کاربرد اشاره کرده است. انتخاب بر اساس معاینهٔ پزشک و دسترسی به دارو و هزینه است. | وقتی هدف کنترل قند ثابتشده با مدرک بالینی گسترده برای لیراگلوتید (و در ایران بهصورت biosimilar از CinnaGen) است؛ گزینهٔ مناسبی برای بیماران دیابتی است که بهدنبال کاهش وزن کم تا متوسط نیز هستند و با هشدارهای تیروئید و پانکراتیت آشنا شدهاند. |
| منابع رسمی سازنده / مرجع | صفحه محصول و HCP Spartina (CinnaGen / Orchid Pharmed). | صفحه محصول Melitide در CinnaGen؛ مطالعه فاز-III منتشرشده (PMC / PubMed) که Melitide® را با Victoza® مقایسه کرده است. |
خرید اینترنتی ملیتاید
اسپارتینا بهتر است یا ملیتاید؟
| جنبه | Spartina (ترایزپاتاید) | Melitide (لیراگلوتید) |
|---|---|---|
| نسل دارویی | نسل جدیدتر (Dual GIP/GLP-1 agonist) | نسل قدیمیتر (GLP-1 agonist) |
| اثر کاهش وزن | قویتر و پایدارتر در مطالعات بالینی جهانی (کاهش میانگین وزن تا 20٪ در برخی بیماران) | مؤثر ولی کمتر (معمولاً 6 تا 8٪ کاهش وزن) |
| کنترل قند خون (HbA1c) | بهتر (کاهش تا 2.3٪ در برخی بیماران) | کاهش حدود 1.5٪ تا 1.8٪ |
| تعداد تزریقها | معمولاً هفتگی | تزریق روزانه |
| عوارض گوارشی (تهوع و استفراغ) | ممکن است در شروع بیشتر باشد ولی با تنظیم دوز کاهش مییابد | شایعتر در هفتههای اول درمان |
| دسترسپذیری و سابقه مصرف در ایران | جدیدتر، در حال گسترش در داروخانههای تخصصی | قدیمیتر و رایجتر، با سابقه چندساله در بازار ایران |
| مطالعات اثباتشده در دنیا | مطالعات جهانی ترایزپاتاید (SURMOUNT و SURPASS trials) نتایج درخشان در لاغری و دیابت نوع ۲ نشان دادهاند | مطالعات لیراگلوتید (LEADER و SCALE trials) نشاندهنده بهبود قند و کاهش وزن متوسط هستند |
| قیمت و هزینه درمان | گرانتر (به دلیل جدید بودن و فناوری بالاتر) | ارزانتر و در بیشتر بیمهها پوششپذیر |
| مناسب برای چه کسانی؟ | افرادی که چاقی شدید یا مقاومت به انسولین دارند، یا کاهش وزن هدف اصلی است | افرادی که کنترل دیابت نوع ۲ و ایمنی طولانیمدت هدف اصلی است |
نتیجهگیری نهایی
اگر بخواهیم بهترین گزینه از نظر اثربخشی و نوآوری علمی را انتخاب کنیم:
- اسپارتینا (Spartina) داروی قویتر و مؤثرتری در کنترل قند و کاهش وزن است.
زیرا بر پایهی ترایزپاتاید (Tirzepatide) ساخته شده که نسل جدید داروهای GLP-1/GIP است و در مطالعات جهانی نتایج چشمگیرتری نسبت به لیراگلوتید نشان داده است.
اما اگر هدف اصلی، ایمنی بالا، قیمت مناسب و تجربه مصرف طولانیتر در بازار ایران باشد:
- ملیتاید (Melitide®) گزینهای مطمئنتر و در دسترستر است، بهویژه برای بیمارانی که دیابت نوع ۲ دارند و کاهش وزن هدف فرعی است.
| هدف شما | پیشنهاد مناسبتر |
|---|---|
| تمرکز بر کاهش وزن چشمگیر + کنترل قند خون | اسپارتینا (ترایزپاتاید) |
| تمرکز بر کنترل قند خون پایدار و تجربه بالینی بیشتر | ملیتاید (لیراگلوتید) |