فهرست مطالب
رهایش تأخیری (Delayed Release – DR) چیست؟
رهایش تأخیری به معنای آزادسازی دارو با تأخیر مشخص و در نقطهٔ خاصی از دستگاه گوارش است.
این نوع فرمولاسیون معمولاً دارای پوشش مقاوم در برابر اسید معده (Enteric Coating) است.
مکانیسم عملکرد DR
- کپسول یا قرص در معده حل نمیشود.
- پوشش دارو در محیط اسیدی معده کاملاً مقاوم باقی میماند.
- پس از ورود دارو به رودهٔ باریک و افزایش pH، پوشش باز شده و مادهٔ فعال آزاد میشود.
چرا از DR استفاده میشود؟
- محافظت از دارو در برابر اسید معده
- کاهش عوارض گوارشی
- افزایش اثربخشی داروهایی که باید در روده آزاد شوند
- آزاد شدن دارو در زمان و محل خاص
نمونه داروهایی که معمولاً DR هستند
- امپرازول، اسموپرازول (کاهشدهندهٔ اسید معده)
- برخی آنتیبیوتیکها یا آنزیمهای گوارشی
- داروهای حساس به اسید معده
رهایشِ پیوسته (Extended Release – ER) چیست؟
رهایشِ پیوسته به معنای آزادسازی تدریجی و آهستهٔ دارو طی چند ساعت تا یک شبانهروز است.
این فرمولاسیون باعث میشود سطح دارو در خون ثابت، پایدار و طولانیمدت باقی بماند.
مکانیسم عملکرد ER
- دارو از لحظهٔ بلع، وارد فرایند آزادسازی تدریجی میشود.
- ذرات دارو، با سرعت کنترلشده در طول زمان آزاد میشوند.
- به همین دلیل، غلظت دارو در خون نوسان زیادی ندارد.
مزایای ER
- مصرف کمتر در طول روز (مثلاً یک بار بهجای ۲–۳ بار)
- کنترل بهتر و پایدار علائم
- کاهش عوارض بهعلت ثابت ماندن سطح دارو
- مناسب برای بیماریهای مزمن
داروهایی که معمولاً ER هستند
- داروهای فشار خون
- داروهای ضدافسردگی
- داروهای دیابت
- مسکنهای طولانیاثر
تفاوت اصلی Delayed Release و Extended Release
| ویژگیها | Delayed Release (DR) | Extended Release (ER) |
|---|---|---|
| زمان رهایش | با تأخیر مشخص؛ معمولاً بعد از عبور از معده | از لحظهٔ مصرف، اما آهسته و طی ساعات طولانی |
| محل آزادسازی | معمولاً در رودهٔ باریک | در کل مسیر گوارش، بهصورت تدریجی |
| هدف اصلی | محافظت از دارو / جلوگیری از آزادسازی در معده | طولانیکردن اثر دارو و کاهش تعداد دوز |
| مزیت کلیدی | محافظت در برابر اسید معده | سطح پایدار دارو و مصرف کمتر |
| نوع پوشش | پوشش مقاوم به اسید (Enteric Coating) | ماتریکس آهستهرهش یا لایههای چندگانه |
| شروع اثر | ممکن است با تأخیر باشد | نسبتاً یکنواخت و پایدار |
| چرا نسخه میشود؟ | وقتی دارو حساس به اسید باشد یا معده را تحریک کند | برای درمانهای کنترلطولانی و بیماریهای مزمن |
Delayed Release یا Extended Release کدام بهتر است؟
- هیچکدام «بهتر» یا «بدتر» نیستند؛ انتخاب بین DR و ER کاملاً بستگی به نوع دارو و نیاز بیمار دارد.
- اگر دارو در اسید معده تخریب میشود DR مناسبتر است
- اگر دارو باید اثر بلندمدت و پایدار داشته باشد ER بهتر است
- برای کاهش عوارض گوارشی DR
- برای کاهش تعداد دفعات مصرف روزانه ER
جمعبندی نهایی
قرصهای Delayed Release (رهایش تأخیری) برای آزاد شدن در زمان و مکان خاص طراحی شدهاند، اغلب در روده و با هدف محافظت دارو از اسید معده.
قرصهای Extended Release (رهایشِ پیوسته) دارو را بهآرامی و طی ساعتها آزاد میکنند تا اثر ثابت و طولانی ایجاد شود و نیاز به مصرف مکرر کاهش یابد.
شناخت این تفاوت به مصرفکنندگان کمک میکند تا داروهای خود را درست، اصولی و با انتظار صحیح از عملکرد مصرف کنند.
